Listemize kaldığımız yerden devam edelim.

16.        Otomatik “botlar”: Belirli şeyleri özerk ve otomatik olarak yapmak üzere programlanmış, sosyal medya platformlarında bilgisayar tarafından oluşturulan hesaplar.

17.        Ele Geçirilen Hesap: Çalınan oturum açma bilgilerinin başka birinin hesabına erişmek ve genellikle hesabın gerçek sahibini utandırmak veya itibarını sarsmak amacıyla mesajlar göndermek için kullanıldığı bir siber saldırı türüdür.

18. Web Sitesi Tahrifatı: Bilgisayar korsanlarının bir web sitesinde görüntülenen içeriği değiştirdiği ve genellikle kışkırtıcı, aşağılayıcı veya yanıltıcı fotoğraflar ve mesajlarla değiştirdiği geleneksel bir siber saldırı türüdür.

19.        Kimlik maskeleme: Bir bireyin çevrimiçi iken kişisel bilgilerinin gizliliğini korumak için kullanılan teknik araçlar ve yöntemler.

20.        Kompüterize propaganda: Oxford İnternet Enstitüsü tarafından “kamusal yaşamı manipüle etmek için otomasyon, algoritmalar ve büyük veri analitiğinin kullanılmasını tanımlamak için kullanılan ve sosyal medya firmaları tarafından kullanıcılarına sunulan, algoritmik olarak üretilen veya dağıtılan yanıltıcı haber ve bilgiler olarak tanımlanan bir terim.

21.        Sosyal ağ analizi: Bir şekilde birbirine bağlı bireylerin ağları arasındaki davranış kalıplarını ve ilişkileri haritalamak için kullanılan bir dizi araç. Bu araçlar genellikle teröristleri, isyancıları, suçluları ve diğer gizli ağları incelemek için kullanılır ve bir ağdaki başkalarının eylemlerini kimin yönettiğini (veya etkilediğini) belirlemek, operasyonel veya ilham verici liderleri ve takipçileri ortaya çıkarmak için yararlı olabilir.

22.        Mikro hedefleme: Seçmenlere veya tüketicilere özelleştirilmiş dijital mesajlar hazırlama ve iletme süreci.

23.        Arama Motoru Optimizasyonu (SEO): Arama motoru sonuçlarındaki performansını artırmak için bir web sitesinde değişiklikler yapmak

24.        Gaslighting: 1938 tarihli (ve 1944 yapımı Gas Light) adlı oyundan türetilen bir terimdir ve bir kişinin aldatmacaları düzenlediği ve olayları kurbanının kendi yargılarına ve algılarına güvenmeyi bıraktığı ölçüde yanlış bir şekilde anlattığı durumları tanımlamak için kullanılır.  Robert Walker’a göre, “kurbanları süreçten habersiz tutmak için zaman içinde yavaş yavaş yapılır. Hedefleri yanlış bilgilerin gerçek olduğuna ikna etmek, bu da hedeflerin gerçekliğe olan hakimiyetini yavaş yavaş aşındırır ve böylece yanlış bilginin tedarikçilerine güvenmeyi gerektirir.

25.        Spoofing: Hedefin bilgisayar sistemine erişmek ve ardından veri çalmak, kötü amaçlı yazılım yaymak veya başka türde kötü amaçlı faaliyetler yürütmek için hedefin güvenini kazanmak amacıyla (e-postalar, metin mesajları, web siteleri vb. kullanarak) başka bir şeymiş gibi davranmak.

26.        Tıklama tuzağı: Bir kullanıcıdan öğeye tıklamalarına neden olacak duygusal bir tepkiyi tetiklemek için tasarlanmış dijital medya öğeleri (resimler, videolar, başlıklar vb.). Bunu yapan her kişi tıklama tuzağı sağlayıcısı için gelir oluşturur.

27.        Flaming: Sosyal ağ sitelerinde genellikle küfür veya diğer rahatsız edici dillerle dolu hakaretler yayınlamak.

28.        Breadcrumming: Geleneksel olarak başkalarının bulması ve takip etmesi için bir iz bırakmayı tanımlayan bir terimdir, ancak dijital etki savaşı bağlamında, insanları yavaş yavaş bir komplo ve dezenformasyon dünyasının derinliklerine yönlendirme eylemini ifade eder. Bu terim aynı zamanda, bir kişinin bir başkasına, ilişkinin bir gün daha derin bir şeye dönüşebileceğine inanmasını sağlamak için yeterli ilgi ve bakımı sağladığı ilişkilere atıfta bulunmak için de kullanılır.

29.        Sis Perdesi: Hedefin kafasını karıştırmak ve etkileyicinin gerçek (genellikle kötü niyetli) niyetlerine odaklanmasını önlemek için dikkat dağıtıcı unsurların üretilmesini ve yayılmasını içeren bir etki stratejisi.

30.        Doxing (veya doxxing): Bir birey hakkında özel veya tanımlayıcı bilgileri, onun izni olmadan çevrimiçi olarak yayınlama eylemi. Bu bilgiler tam adları, adresleri, telefon numaralarını, fotoğrafları ve daha fazlasını içerebilir.

31.        Hacktivizm: Hesapların veya web sitelerinin kâr amacı yerine sosyal veya politik nedenlerle bir şekilde ihlal edildiği bir siber saldırı türüdür. Örnekler, web sitesinin tahrif edilmesinden ele geçirilen hesaplara kadar uzanır.

32.        Hashtag taşması: Bir fikre (veya aleyhine) yaygın destek yanılsaması yaratmak amacıyla, genellikle binlerce otomatik bot hesabı kullanarak bir mesaj telaşına bir hashtag eklemek; genellikle bu taktik, Twitter’daki “trend olanlar” listesini manipüle etme girişimlerinde kullanılır (Twitter bombası”).   

33.        Swarming/swarmcast: Bir arı sürüsünün veya kuş sürüsünün uçarken sürekli olarak yeniden organize olmasına benzer şekilde, sürekli olarak yeniden yapılandırılan birbirine bağlı bir ağlar aracılığıyla çevrimiçi içeriği yayma yollarını tanımlamak için kullanılan bir terim.

Bu listeyi uzatmak mümkün.  Ama fikir vermek açısından yeterli olduğunu düşünüyorum.  Zaten sürekli yeni yöntemler eklenerek çoğalıyor.  Başlangıçta dünyadaki bütün kullanıcılarını birbirlerine bağlayarak geniş bir bilgi ağı oluşturmayı amaçlayan internet zamanla bu misyonunu başarı ile tamamladı ancak özellikle dijital reklamcılık gibi konularda ne kadar etkili olduğu anlaşılınca insanları etkilemek davranış ve inançlarını değiştirmek için yoğun biçimde kullanılmaya başlandı.  Aslında ‘ölü internet teorisi’ de bu nedenle çıktı.  Artık internette eskiden olduğu gibi anlamlı içeriklerden ziyade daha çok kullanıcıları sayfalarda daha uzun tutabilecek ve bu sürede de daha fazla reklam üretebilecek algoritmalar üretildi.  Evrim ağacı sitesinin Youtube kanalını (www.youtube.com/@evrimagaci) dinlerken şu bilgi çok ilgimi çekti. İnternette 90/9/1 diye anılan bir kural dolaşıyormuş.  Buna göre internet kullanıcılarının sadece %1 i gibi çok küçük bir bölümü gerçekten anlamlı içerikler üretiyormuş.  %9 u bu içerikleri değiştirip yeniden kullanıyor, %90 ı ise sadece tüketiyormuş.  O zaman anlamsız ya da kavgalı karmaşalı konularla bu kadar gündemi kim oluşturuyor ve bunları kim takip ediyor ve destekliyor?  Bunun cevabı otomasyonda yatıyor.  Sayıları yüzbinleri bulan ‘bot’ hesaplar (16ncı md. bknz.) yukarıda anlattığımız yöntemleri kullanarak seçilen konular hakkında otomatik içerik üretebiliyorlar ve konulara yorumlar getirebiliyorlar.  Devletler de bu hesapları yapay zekâ desteği ile kullanarak insanların kanaatlerini değiştirebiliyorlar ve seçimler de dahil birçok hayati konularda ülkelerin geleceklerini etkileyebiliyorlar.   Bunun geçmişte örnekleri çok. Son ABD seçiminde ve daha önce Avrupa parlamentosu seçimlerinde 5 ülkede bu tip etkileme faaliyetlerinin yapıldığını gösteren raporları internetten bulmak mümkün.

               Anlaşılan bu bölüm de konunun bitirilmesi için yeterli olmayacak.  Gelecek bölümde görüşmek üzere…